Ay: Ekim 2019

Bebeklerin Kolay Uykuya Dalması

Bebeklerde Kundak Kullanımı

cansuozel

Bebeklerde kundak kullanımı bizim hiç de yabancı olmadığımız bir destek aslında. Anneannelerimizin dönemini düşünecek olursak tüm bebeklerin baştan ayağa sıkıca kundaklandıklarını hatırlayabiliriz. Yıllar boyu hep bebeği rahatlatan ve uykularına yardım eden bir destek olarak kullanılmış. Ancak kundak çok eski ve çok faydalı bir yöntem olmakla birlikte doğru uygulanmazsa bebek için tehlikeli de olabiliyor.

Bu nedenle kundak nasıl yapılır? Faydaları nelerdir? Yanlış yapılması ne gibi tehlikeler yaratır? Ne zamana kadar uygulanmalıdır? gibi sıkça karşılaştığım soruları bu yazımda toplamak istedim.

Kundak neden yapılır?

Bebekler dünyaya geldikten sonra ilk 3-4 ay kendilerini hala anne karnında zannederler. Hatta hamilelik süresince adlandırılan 1.trimester (ilk 3 ay), 2.trimester (ikinci 3 ay) ve 3.trimester (üçüncü 3 ay) dönemlerine ek olarak doğum sonrasında geçirilen ilk 3 aya da bu nedenle 4.trimester denilmektedir.  Anne karnında 9 ay boyunca hareketleri kısıtlı, sıkışık, sıcak ve rahat bir ortamda güven içinde büyüyen bebeğiniz, dünyaya geldikten sonra da yine aynı sıkışıklık hissini ve sıcaklığı arar. Özellikle uyku zamanları onu en çok rahatlatan şey anne karnı hissi veren durumlardır.

İşte kundak, bebeğinizin ihtiyaç duyduğu bu sıkışıklık hissini ona vererek, sıcak bir ortam oluşturur. Bu da anne karnı hissini duyan bebeğinizin çok daha kolay uykuya dalmasını sağlar.

Bu dönemin diğer rahatlatan ve uykulara yardımcı olan ipuçlarına 0-6 Hafta Uyku Düzeni ve 6 Hafta-3 Ay Uyku Düzeni başlıklı yazılardan bakabilirsiniz.

Bu sıkışıklık hissini bulamayan bebeklerde uykuya dalarken zorlanma, ağlama veya uykuya dalsalar bile uykunun ortasında sıçrayarak uyanma gibi durumlar gözlenir. Yenidoğan bebeğinizi uykusunda izlerseniz siz de bu sıçrama hareketlerini çok net bir şekilde görebilirsiniz.

Ayrıca ilk zamanlar bebeğiniz ellerini ve kollarını istemsiz hareket ettirir. Bu da uyuduğu esnada farkında olmadan yaptığı el-kol hareketleriyle uykusunu bölmesine neden olur. Hatta çarpan elin kendisine ait olmadığını düşündüğünden uyandığı anda gayet de şaşkındır 😊 Bu istemsiz hareketler 3-4.ay sonuna kadar devam eder. O nedenle bu aylardan önce uyku zamanı bebeğinizi kundaklamanız hem uykuya geçişini kolaylaştıracak hem de daha uzun uyumasını sağlayacaktır.

Doğru kundak nasıl yapılmalıdır?

Yazının başında da bahsettiğim gibi aslında kundak bizim için yıllardır süre gelen gelenekselleşmiş bir yöntem. Ancak anneannelerimizin döneminde uygulanan bebeği baştan ayağa sıkıca sarma durumunun bebeklerin fiziksel gelişimi için sağlıklı olmadığı artık kesin olarak kanıtlandı. Doğru olan bebeğinizi yarım kundak şeklinde sarmanız.

Bunun için ilk olarak bebeğinizin uyuduğu ortam sıcaklığına uygun bir tülbent, müslin veya kundak örtüsü/kıyafeti seçmelisiniz. Bebeğinizin vücut sıcaklığının aşırı yükselmesine neden olabilecek battaniye, polar veya kalın örtülerden kaçınmalısınız.

Diğer önemli nokta ise bebeğinizin bacaklarını kesinlikle sıkıca sarmamanız ve rahatça hareket ettirebildiğinden emin olmanızdır. Bacakların sıkıca sarılması kalça çıkığı riskini arttırmaktadır.

Bunların yanında sardığınız örtünün üst kısmının fazla gevşek olmadığına ve bebeğinizin yüzünü kapatıp nefes yolunu engellemediğine de dikkat etmelisiniz.

Ama tabi gevşek olmasın derken bebeğinizi çok da sıkmamalısınız. Bunun için doğru ölçü olarak kundağı bağladıktan sonra sizin elinizin girebileceği şekilde bir rahatlık seviyesini dikkate alabilirsiniz.

Son olarak bebeğinizi sadece uyku zamanlarında kundaklamanız ve uyanık kaldığı zamanlarda el-kol-bacak hareketlerini rahatça yapabilmesi için onu serbest bırakmanız da çok önemlidir.

Eğer hali hazırda kundaklı bir tulumunuz varsa uyku zamanı bebeğinize onu giydirip kollarını içine alacak şekilde bağlayarak rahatça kullanabilirsiniz. Ama illa da kundaklı tulumunuzun olması şart değil. Evinizdeki çok kalın olmayan bir örtüyle de yarım kundağı çok kolayca yapabilirsiniz. İşte fotoğraflarla adım adım kundak yapımı;

Kundak ve Uyku
Şekil 1 : Kundak Nasıl Yapılır?
  1. Bebeğinizi sarmak için seçtiğiniz örtünün üst kısmını içe doğru katlayarak düz hale getirin. Bebeğinizin boynu örtünün üst kısmına denk gelecek ve başı açıkta kalacak şekilde örtünün üstüne yerleştirin.
  2. Bir kolunu vücuduna yapıştırıp diğer tarafa doğru örtüyle sarın.
  3. Örtünün ucunu açıkta kalan kolunun altından geçirip sırt kısmına denk gelecek şekilde sıkıştırın.
  4. Ayak ucu kısmı eğer uzunsa sarmış olduğunuz parçanın üzerinden yine sırt kısmına sıkıştırabilir, uzun değilse katlayarak karın kısmını geçmeyecek şekilde üstüne doğru örtebilirsiniz.
  5. Son olarak açık kalan diğer kolunu da sarıp yine bebeğinizin sırtına sıkıştırarak yarım kundağı tamamlayabilirsiniz.
  6. Bebeğiniz yarım kundağının içinde rahat ve güvende

Kundak ne zamana kadar kullanılabilir?

Bebeğinizin el-kol-bacak hareketleri istemli bir hale gelip de kendi kendini döndürmeye başladıktan sonra kundağı bırakmalısınız. Bu da ortalama 3-4.aylara denk gelecektir. Bu aylardan sonra artık kendi kendine dönme çabaları içerisindeki bebeğinizin kundaklı olması tehlike yaratabilir. Henüz başını ve boynunu istediği gibi rahatça döndüremeyen bebeğiniz siz fark etmeden yüz üstü dönerse, el ve kolları kundağın içinde olduğundan nefes yolunun kapanmasına neden olacak tehlikeli bir durumda kalabilir. Bu nedenle kundakladığınız bebeğinizi kesinlikle sırtüstü yatırmalı, hareketlenip kendi başına dönmeye başladıktan sonra da kundağı bırakmalısınız.

Kundağı bırakmak için doğru zaman olup olmadığını bebeğinizin bir kolunu dışarda bırakarak anlayabilirsiniz. Eğer bu şekilde rahatça uyuyor ve sık uyanmıyorsa o zaman kundak desteğini bırakmak için doğru zaman gelmiş demektir.

Sonuç olarak kalça ve bacak bölgesini sıkmadan, kollarını sıkıştırarak yaptığınız yarım kundak, bebeğinize anne karnı hissi vereceğinden rahatlamasına ve daha kolay uykuya geçerek daha uzun uyumasına yardım edecektir.  Rahatça uykuya dalan ve gün içerisinde huzurlu olan bebeklerde kundağa çok ihtiyaç duyulmasa da kolik veya aşırı gazlı bebeklerin rahatlatılmasında da sıkça başvurulan bir yöntemdir. Her konuda olduğu gibi bu konuda da durumu her bebek için ayrı kabul edip bebeğinizin kundağı sevip sevmediğini bir süre deneyerek gözlemlemenizi tavsiye ederim.

Sevgiler,

Cansu Özel

Bebek Uyku Danışmanı

Bebek Uyku Sorunu

Gündüz Uykularının Kısa Olmasının Nedenleri

cansuozel

Gündüz uykularının kısa olmasının birçok nedeni vardır. Eğer bebeğiniz kısa gündüz uykuları uyuyorsa bunun neden kaynaklandığını bulup düzeltmeniz çok önemlidir. Çünkü gündüz uykuları sağlıklı bir uyku düzeninin olmazsa olmaz parçalarıdır.

Sağlıklı uyku alışkanlıkları aslında hepimiz için büyük önem taşır. Uykularını alamamak, kesintili uykular uyumak ya da yanlış saatlerde uyumak biz yetişkinlerin hayatını bile olumsuz yönde etkilerken, bir de gelişiminde uykunun beslenme kadar önem taşıdığı bebekleri düşünün. Onlar için iyi bir uyku sadece fiziksel dinlenmeyi değil, aynı zamanda zihinsel gelişmeyi de sağlayacağından çok daha önemlidir. Uykusunu almış bir bebek gün içinde daha neşeli olur, iştahı açık ve beslenme düzeni de yerindedir. Ayrıca uyanık olduğu zamanları daha verimli şekilde geçirebilir.

Bebeğinize doğru uyku alışkanlıkları kazandırmak istiyorsanız sadece gece uykularının değil, gündüz uykularının da yeterli uzunlukta ve kalitede olduğuna dikkat etmelisiniz. Uyku 24 saatlik bir döngüdür ve gündüz uykularını alamayan bir bebeğin gece uykuları da etkilenir ve bu da tekrar gündüz uykularının etkilenmesine ve bir kısır döngü oluşmasına neden olur. Gündüz uykusunu alamamış bir bebek çok yorulur, gece uykusuna geçmekte zorlanır, gece boyu sık uyanır ve sabah erken saatlerde güne başlar.

Çoğu zaman anneler “benim bebeğim gündüz uykularını sevmiyor” ya da “bebeğim kısa/eksik gündüz uykularıyla yetinebiliyor” gibi cümleler kurabiliyor. O zaman onlardan koca bir günün bir bebek için ne kadar yorucu olabileceğini hayal etmelerini istiyorum. Durmadan büyüyen, gelişen ve yeni şeyler deneyimleyen bir varlığın en az iyi bir beslenme kadar iyi bir uykuya da ihtiyacı vardır.

Gelin konuya bir de annelerin tarafından bakalım. Böyle bir bebeğe sahip bir anne için de gün çok uzun ve yıpratıcıdır. Bebeği uyumadığı için kendine zaman ayıramaz, ihtiyaçlarını gideremez ve bir süre sonra dinlenemediği için kendini yorgun ve yetersiz hissetmeye başlar. Sonuç olarak kısa gündüz uykuları ihmal edilirse birçok sorunu da beraberinde getirir.

Bu yazımda bebeklerin gündüz uykularının kısa olmasının nedenlerini 7 başlıkta topladım. Tabi ki her bebek birbirinden farklı olduğu için yazının tümü sizin durumunuzu kapsamayabilir, ancak örnek oluşturması açısından her maddeyi kendi durumunuza göre değerlendirip dikkate almanızı tavsiye ederim.

  1. Yanlış uyku ilişkilendirmesine sahip olmak

Bu en sık karşılaştığım uyku problemlerinin başında geliyor ve genellikle sadece gündüz uykularını değil gece uykularını da etkiliyor. Peki yanlış uyku ilişkilendirmesi nedir? Bebeğiniz uykuya dalmak için bir şekilde sizin desteğinize (emme, sallama, gezdirme, ninni söyleme…gibi) ihtiyaç duyuyorsa bu bir yanlış uyku ilişkilendirmesidir. Peki bunun ne zararı var? Bebeklerin uykuları 45-50 dk’lık döngülerden oluşur ve her döngü geçişinde ilk uykuya daldıkları koşulları ararlar, bulamazlarsa da ağlayarak uyanırlar. Yani ilk uykuya geçiş aşamasında bir şekilde bebeğinizi destekle uyutarak yatağa koysanız bile 45-50 dk sonra aynı koşulları bulamadığı için ağlayarak uyanacaktır. Bu sorunu nasıl ortadan kaldırabileceğinize dair bilgileri “Bebeklerde Uykunun Önemi” başlıklı yazımda paylaşmıştım. Yazıya göz atarak faydalanabilirsiniz.

  1. Uyku öncesi rutin uygulamamak

Uyku öncesi rutinlerin bebeği uykuya hazırlamak için ne kadar önemli olduğunu her fırsatta dile getiriyorum. Bebeğiniz oyun oynarken uyku saati geldi diye veya uyku sinyalleri gösterdi diye bir anda onu alıp yatağa koyarsanız uykuya geçmek için fazlaca zorlanacaktır. Çünkü oyun durumundayken bedeni ve beyni fazlaca aktif durumdadır ve onları uyku seviyesine çekebilmek için sakin geçirilecek bir hazırlık sürecine ihtiyaç duyar. Ayrıca bebeklerde saat kavramı olmadığından uyku saati geldi mesajını onlara verebileceğiniz en güzel şekil belirlediğiniz uyku öncesi rutinleri sakince ve hep aynı sırayla uygulamanızdır. Burada önemli olan sizin için kolay uygulanabilir ve bebeğinizi rahatlatıp uykuya hazırladığından emin olduğunuz aktiviteler seçmenizdir. Örneğin; oyuncaklarına iyi geceler demek, perdeleri kapatmak, altını değiştirmek, pijamalarını giydirmek, ninni söylemek, masal anlatmak, kitap okumak… gibi.

  1. Rutinleri sadece akşam uykusundan önce uygulamak

Yukarıda bahsettiğim gibi uyku öncesi rutinler bebekleri uykuya hazırlama aşamasında çok büyük bir rol oynuyorlar. Bunu artık çoğu aile biliyor ve uyguluyor. Ancak görüyorum ki genelde anne-babalar bu rutinleri sadece gece uykusundan önce uygulama eğilimindeler. Halbuki gece uykuları kadar gündüz uykuları için de rutinler büyük önem taşıyor. Unutmayın ki bebeğiniz için uyku her zaman uykudur. Onun için gündüz uykusu veya gece uykusu diye bir ayrım yoktur. Bu nedenle her uykusundan önce aynı rutinleri aynı şekilde yapmak, bebeğinize uyku saati geldi mesajını vermek ve uykuya geçişini kolaylaştırmak açısından çok önemlidir. Bu duruma istisna olarak bir tek banyo rutinini gündüz uykularında değil sadece gece uykularında uygulayabilirsiniz. Ama onun dışındaki rutinleri hep aynı şekilde yapmalısınız.

  1. Gerekli uyku ortamını sağlamamak

Rutinler gibi uyku ortamı da hem gündüz hem de gece her uykuda aynı koşulların sağlanması gereken önemli bir adımdır. 2 aydan büyük bebeğinize gündüz uykuları için gece uyuduğu gibi karanlık ve sessiz bir ortam hazırlamalısınız. Bu hem uykuya geçmesi için gerekli hormonların salgılanmasını sağlamak hem de etraftaki objeler yüzünden dikkatinin dağılmasını engellemek açısından çok önemlidir. Karanlıkta uyumaya alışan bebeğim gün içinde başka ortamda uyuyamaz diye endişe etmeyin. Kendi kendine uyumayı öğrenen bir bebek gerekli koşullar sağlandığında her ortamda rahatça uykuya dalacaktır.

  1. Gerçekçi olmayan beklentiler içine girmek

Her ayın ihtiyacı olan uyku düzeni farklıdır. Anne-babalar bebeklerinin yaşına uygun uyku düzenlerini bilip onu uygulamazlarsa ortaya gerçekçi olmayan durumlar çıkabilir. Örneğin 6 aylık bir bebeğin her gündüz uykusunu 3 saat uyumasını beklemek, ya da tam tersi sadece 30 dakikadan oluşan 4 gündüz uykusu uyumasını yeterli bulmak sağlık bir durum değildir. Bu yaşlarda bir bebek için minimum 1 saatlik 2 gündüz uykusu ve kısa bir akşamüstü şekerlemesi yeterli olacaktır. Öncelikle bebeğinizin içinde bulunduğu aya göre gerekli uyku sürelerini bilmeli ama yine de bunların ortalama olduğunu unutmadan, bebeğinize en uygun düzeni oluşturmalısınız. Yaşa göre uyku düzeni bilgilerine buradan ulaşabilirsiniz.

  1. Aceleci davranmak

Bebeğinizin yaşına uygun uyku düzenini öğrendikten sonra bu düzeni onun programına uygun hale getirmek için doğru zamanı beklemeli ve uygulamak için acele etmemelisiniz. Alışık olduğu düzeni bir anda değiştirmek aşırı yorulmasına ve uyum sağlamakta zorlanmasına neden olabilir. Örneğin normalde 1-1,5 saat uyanık kaldıktan sonra uykuya giden bir bebeğin düzenini, olması gereken saatlere getirebilmek için uyanıklık süresini bir anda 2,5-3 saate çıkarmak onu çok yorabilir, bu da gündüz uykularını düzene sokayım derken gece uykularını bozabilir. En iyisi bebeğin uyanık kaldığı süreyi yavaş yavaş uzatarak uyku düzenini olması gereken hale getirmek olacaktır.

  1. Gündüz uykularında azaltmayı erken yapmak

Bebekler müthiş bir hızla büyürler ve her geçen gün ihtiyaç duydukları uyku süresi de büyümelerine bağlı olarak değişir. Önemli olan bu değişimlerin hangi aylarda olduğunu bilmeniz ve bebeğiniz hazır olduğunda da değişimi gerçekleştirmenizdir. Örneğin 4 aylık bir bebeğin gün içinde 3 gündüz uykusu uyuması gerekirken, bu durum 6-8.aylar arasında 2 gündüz uykusuna, 15-18.aylar arasında da tek gündüz uykusuna dönüşecektir. Bu konuda en sık yapılan hata diş, hastalık, büyüme atağı gibi uykuları etkileyen başka sıkıntıları, gündüz uykularında azaltma yapmak için doğru zaman zannedip erken azaltmaya gitmektir. Bu durumda gün içerisinde yeterli uyku miktarını alamayan bebek fazlaca yorulacak ve bu da hem gündüz uykularını hem de gece uykularını etkilemeye başlayacaktır. Geçiş yaparken unutulmaması gereken bir başka konu ise bu geçişin yavaş yapılması ve bebeğin ihtiyaç duyduğu günlerde fazla uyku uyumasına izin verilmesi gerektiğidir. Bu şekilde düzenin oturması yaklaşık 1 ayı bulacaktır.

Gördüğünüz gibi gündüz uykuları da en az gece uykuları kadar önemlidir. Gündüz uykularının oturmaması bebeğinizde iştah, bağışıklık sistemi, öğrenme becerisi, mutluluk seviyesi gibi birçok önemli adımı olumsuz etkiler. Bunun için bebeğinizin düzenini oturtmaya gece uykularıyla başlayıp devamında gündüz uykularını da olması gereken hale getirmelisiniz. Çünkü uyku 24 saatlik bir döngüdür ve gündüz uykularının yeterli miktarda olmaması bu dengeyi bozar. Umarım yukarıda verdiğim bilgiler sayesinde bebeğinizin gündüz uykularını düzene sokmanıza ve sağlıklı büyümesine katkı sağlamış olurum.

Sevgiler,

Cansu Özel

Bebek Uyku Danışmanı